شکاف جنسیتی از مادران ایرانی تا زنان سیاسی

درباره چرایی تنزل رتبه ایران نسبت به سال‌های گذشته لیلا فلاحتی، مدیرکل امور بین‌الملل معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ، به ایسنا می‌گوید: در سال ۲۰۱۹ مجموعا ۱۴۹ کشور در گزارش مورد توجه قرار گرفته بودند، اما در سال ۲۰۲۰ مجموعا ۱۵۳ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند، بنابراین با افزایش چهار کشور در مجموع گزارش نسبت به سال قبل تغییراتی در رتبه کشورها ایجاد شده است. براساس این گزارش بیشترین دستاورد جمهوری اسلامی ایران در راستای کاهش شکاف جنسیتی در حوزه آموزش، به‌ویژه در مقطع ابتدایی و بهداشت معرفی شده است. بررسی دیگر شاخص‌های اقتصادی در این بخش نشان می‌دهد که کشور ما از نظر میزان کسب درآمد زنان نسبت به درآمد مردان، در جایگاه ۱۴۹ قرار دارد، بر اساس این گزارش زنان تقریبا یک پنجم مردان درآمد دارند. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۰، ایران از نظر شاخص آموزش به رتبه ۱۱۸، از نظر نرخ باسوادی به رتبه ۱۱۲ و در شاخص تحصیلات ابتدایی و متوسطه به ترتیب به رتبه ۱۰۹ و ۱۱۵ دست یافته است. از نظر تحصیلات دانشگاهی نیز رتبه ۱۱۴ را کسب کرده است. در مجموع شاخص‌های آموزشی بهترین وضعیت، مربوط به تحصیلات ابتدایی است. بر اساس این گزارش ایران از نظر رتبه کلی در رتبه ۱۳۰، نسبت جنسی رتبه یک و در امید زندگی در رتبه ۱۳۹ قرار دارد.

فلاحتی می‌گوید: با این مقدمه بهتر می‌توانیم درک کنیم که چرا ایران در مجموع کشورهای دنیا با بالاترین شکاف جنسیتی قرار دارد. سهم زنان در پارلمان با نرخ ۵٫۹‌درصد و رتبه ۱۴۴ و در موقعیت‌های وزارتی با نرخ ۶٫۵‌درصدی و رتبه ۱۳۲ که حکایت از سهم کم زنان را دارد، بیانگر شکاف عمیق جنسیتی در حوزه سیاست است و همین باعث می‌شود ایران نتواند در این شاخص رشد داشته باشد. کشورهای مختلف دنیا استراتژی‌های مختلفی برای کاهش شکاف جنسیتی در سیاست دارند که اختصاص سهمیه جنسیتی در پارلمان (مثل عربستان، عراق، افغانستان) یا اختصاص سهمیه جنسیتی در لیست کاندیداها توسط احزاب (مثل ترکیه) رایج‌ترین شیوه است، اما هنوز در کشور ما این شیوه‌ها مورد پذیرش و استقبال قرار نگرفته و تا زمانی که سهم زنان در این حوزه افزایش نداشته باشد نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم رتبه ایران تغییر جدی را تجربه کند.

ایران رتبه نخست ارزش خانواده

یک فعال حوزه زنان در رابطه با این شاخصه‌های جهانی و شکاف جنسیتی به «آرمان ملی» می‌گوید: هر کشوری بر اساس شرایط جامعه و ارزش‌هایی که دارد، شاخص‌های خود را تعیین می‌‌کند و تعجب من از این است که چطور گزارش مجمع جهانی می‌تواند در جامعه ما که معیار زنان اقتصاد نیست مهم جلوه داده می‌شود، همان‌طور که خانم ملاوردی هم در سا‌ل‌هایی که عهده دار معاونت حوزه زنان و خانواده ریاست جمهوری بودند به این حوزه‌ها توجه زیادی داشتند و این آمار را به سر ملت می‌کوبیدند. توران ولی‌مراد همچنین می‌افزاید: شاخص‌های همه‌گیر حوزه زنان در جهان مانند آموزش‌، بهداشت، کاهش آمار مرگ زنان در هنگام زایمان و … معقول است و ما نیز آن را قبول داریم، کما اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در این حوزه‌ها رشد داشتیم و کسی منکر آن نیست، انقلاب اسلامی مسیر رشد زنان را در کشور مهیا کرد، اما در جوامع غربی و سرمایه‌داری زنان عنصر اقتصادی هستند و مابقی موضوعات را نیز با این حوزه مورد سنجش قرار می‌دهند، ولی در کشورهای اسلامی زنان عنصر اقتصادی نیستند و مهمترین وظیفه زن، مادر و تربیت فرزند خوب است. ارزش والای خانواده برای کشور و جامعه ما مهم است و اگر قرار است که شاخص بنویسم باید بر این مبنا باشد. من از معاونت زنان گلایه‌مند هستم در حالی که باید به اسناد بالادستی‌ و سیاست‌های کلان کشور توجه داشته باشد، اما آنها وقتی می‌خواهند شاخص‌های زنان را تعیین کنند بر اساس منابع توسعه هزاره این موضوع را می‌نویسد. چرا شاخص‌های غرب در کشور ما که اصلا شباهتی با غرب ندارد، سنجیده می‌شود و آمارهای جهانی برای این معاونت اینقدر مهم است. وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: در حوزه مشارکت‌های سیاسی و پارلمانی زنان نیز، بازهم اشکال به معاونت زنان باز می‌گردد و آنها زمانی‌که می‌خواهند شاخص‌های عدالت جنسیتی را بنویسند بدتر از غربی‌ها عمل می‌کنند. در کجای دنیا تعداد کاندیداهای ریاست جمهوری، مجلس و شورای شهر به تفکیک جنسیت مطرح و مبنا شاخص‌های جنسیتی می‌‌شود؟ یعنی همه مشکلات زنان ما برطرف شده و تنها مشکل تعداد کاندیداها به تفکیک جنسیت مانده است.! در حالی که مشارکت سیاسی بعد از پیروزی انقلاب نشان داد که زنان عنصر تغییر هستند و حتی رئیس جمهور و نمایندگان مجلس را آرای زنان تعیین می‌کند، چون تعداد رای زنان بیشتر از مردان است، همان‌طور که در حوزه زنان و خانواده‌ نیز زنان عنصر تغییر هستند.

به غیراز کار سیاسی چه کردید؟

این فعال حوزه زنان با اشاره به اینکه زنان ۳۰ سال در دولت و مجلس سهم دارند، ولی کسانی که به مجلس و دولت راه پیدا کردند هیچ‌اقدامی در رابطه با بهبود وضعیت زنان جامعه انجام ندادند و فقط کار سیاسی کردند و به توان افزایی جریان سیاسی خود اقدام نمودند، می‌افزاید: من اسم شاخص‌هایمان را بر اساس آن چیزی که در جامعه شاهد آن هستیم شکاف جنسیتی نمی‌گذارم، بلکه رفع ظلم در حق زنان می‌دانم و نباید مدل‌ هایمان بر مبنای غربی‌ها تعیین شود، چون شرایط آنها با ما کاملا متفاوت است. در دنیا مقام نخست ارزش خانوادگی متعلق به ایران است و زمانی‌که خود ما ارزش‌هایمان را با جهان بسنجیم این ارزش‌ها را از دست خواهیم داد. در کشور ما زنان تحصیلکرده و توانمند زیادی هستند که باید هم همسر و مادر خوبی باشند و دولت نیز برای آنها راه‌هایی را فراهم آورد تا بتوانند توانمندی‌هایشان را نشان دهند. از سوی دیگر زنان روستایی، عشایر، دانشجو، استاد دانشگاه، کارمند و… با مطالبات مختلف دیدگاه‌شان مطرح می‌شود، اما چرا مطالبات زنان سیاسی بررسی نمی‌شود و تبعیض را از آنها بر نمی‌دارند. به‌عنوان مثال در دولت اصلاحات ما یک وزیر زن نداشتیم و باید برای زنان هم مسیر اخذ پست‌هایی همچون وزیر، رئیس ادارات و … باز شود. کشور ما در یک نگرش و قانون نانوشته پست‌های مدیریتی را به مردان می‌دهد و راه برای زنان سیاسی باز نیست و باید این فرصت نیز به آنها داده شود.

۵دی ۱۳۹۸